Łopuszka Wielka Krajobrazy
czerwiec 9, 2020 o godzinie 5:24 ,
Brak komentarzy
ŁOPUSZKA WIELKA
W obrębie Pogórza Dynowskiego, na północny zachód od Przeworska w dolinie strumienia Łopuszanka, prawego dopływu Mleczki leży duża wieś - Łopuszka Wielka. Do końca XIX wieku należała ona do powiatu łańcuckiego, następnie przeworskiego, a w ostatnich latach do województwa przemyskiego. Zabudowania ciągną się szeregowo spod lasu do dawnego dworu, po obu stronach rzeki, która spływa ze stoków wzgórza lasu Rączyna na północ od Siedleczki.
Teren otoczony jest malowniczymi wzgórzami wysokości 260-394 m n.p.m. Z południowej strony ciągnie się wielki kompleks leśny, na zachód zaś szerokie bezleśne wzgórze zwane Działem Pantalowickim (326-324 m n.p.m.).
Na tamtejszych terenach wśród utworów geologicznych występuje alabaster. Jest do drobnokrystaliczna odmiana gipsu o śnieżnobiałej barwie. Wydobywanie tego cennego minerału rozpoczął w 1928 roku hr. Seipjo del Campo. Wydobyty alabaster na miejscu przerabiano na różnego rodzaju gips. W czasie II wojny kopalnia była zalana wodą, ponownie uruchomiona została w 1945 roku i z małymi przerwami eksploatowana była do niedawna. Kopalnia podlega Rzeszowskiemu Przedsiębiorstwu Produkcji Kruszywa i Usług Geologicznych „Kruszgeo" w Rzeszowie. W kopalni znajdują się dwa pionowe szyby, jeden do wyciągu wyrobu, drugi do zejścia dla górników. Umocowanie drabiny pozwalają zejść 50 m w głąb ziemi, na tej głębokości znajduje się poziom wydobycia. Alabaster występuje w postaci skupień bryłowych rozmieszczonych wśród czarnych łupków. Dawnie wyrabiano z niego gips dentystyczny, chirurgiczny i sztukatorski. Alabaster z tych terenów wydobywany był nawet dla potrzeb Zamku Królewskiego w Warszawie.
Zwiedzając Łopuszkę Wielką należy zwrócić uwagę na zachowanie resztki parku, dawnego dworu Ścipionów oraz na XIX - wieczną kapliczkę grobową tej rodziny, zaprojektowaną przez architekta Karola Stryjeńskiego.
Ciekawostką jest mocno bijące źródełko na skraju wioski wśród rozpadlin i mokradeł
w miejscu zwanym Migdas. Zgodnie z legendą istniał tu kiedyś gród. Miała go zniszczyć woda, która rozmyła wały i Tatarzy wykorzystując ten moment wdarli się do warowni. Źródełko powstało z łez chłopca uciekającego przed Tatarami, który chciał schronić się w grodzie, ale bramy zostały zamknięte.
Można jeszcze zobaczyć murowaną kapliczkę z XIX wieku znajdującą się po stronie cmentarza. Pomnik ofiar hitleryzmu wystawiony 19-stu mieszkańcom Łopuszki, którzy zginęli podczas pacyfikacji osady przez Niemców. Jak również małe jeziorko w zachodniej części wsi. Nazwane jest ono Świętym Jeziorem i ma związek z kultem pogańskich Słowian. Zbiornik ten posiada kulisty kształt, płaskie porosłe szuwarami brzegi, w pobliżu których nie rosną ani drzewa, ani krzewy.
Łopuszka Wielka graniczy od północy z Siedleczką, od północnego wschodu z Łopuszką Małą i Pantalowicami, od południowego wschodu z Rączyną. Gleba jest tam trudna do uprawy, grunty położone są na górzystym terenie, jedynie ziemie pofolwarczne są żyźniejsze i położone na równiejszym terenie.
Nazwę wsi wywodzą niektórzy od łopuchów, bo ten chwast chętnie się tu pleni. Taką genezę nazwy podaje Franciszek Młynek i Józef Bębenek. Inni wywodzą nazwę miejscowości od legendarnego Łopuszna, założyciela osady.
